Przerwa w pracy to czas na zjedzenie posiłku lub chwilę odpoczynku, którym pracownik może dowolnie rozporządzać. Ile trwa przerwa w pracy? Czy zalicza się do czasu pracy? Komu przysługuje? Zobacz, co mówi na ten temat prawo i ile przerw w pracy przysługuje poszczególnym w różnym czasie pracy.
Na wstępie warto rozróżnić, czym jest prawo do odpoczynku, a czym przerwa w pracy. Kodeks pracy określa obie kwestie – pierwsza jest związana z nieprzerwaną ilością godzin, podczas których odpoczywamy. Dlatego większość z nas ma wolne od pracy niedziele. Druga zaś jest przerwą w czasie pracy. Taka przerwa może mieć różną długość. Od przepisów zależy także to, czy będzie się ona wliczała do czasu pracy, czy będzie wydłużała okres, który spędzamy w miejscu pracy.
Przerwa w pracy – komu przysługuje?
Zacznijmy od tego, że ustawowa przerwa w pracy jest zapewniona na podstawie Kodeksu pracy. Właśnie z tego powodu obowiązuje osoby zatrudnione na podstawie umowę o pracę. Jeśli forma współpracy jest określona umową cywilnoprawną lub kontraktem B2B to zapis o przerwie może się znaleźć w takich dokumentach, ale nie ma takiego obowiązku. Częstotliwość i długość przerw zależy wtedy od ustaleń stron i osobistych preferencji.
Ile przerwy przysługuje na 8 godzin pracy?
Ważną informacją dotyczącą pracowników etatowych jest to, że przerwa w pracy obowiązuje bez względu na wymiar czasu pracy. Oznacza to, że pracownikowi zatrudnionemu np. na ¼ etatu może przysługiwać przerwa, o ile spełnione zostaną określone warunki. Jakie? Sprawdźmy, co na ten temat mówi Kodeks Pracy. Przerwy w pracy, zgodnie z art. 134 §1:
„Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika:
- 1) wynosi co najmniej 6 godzin – pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut;
- 2) jest dłuższy niż 9 godzin – pracownik ma prawo do dodatkowej przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut;
- 3) jest dłuższy niż 16 godzin – pracownik ma prawo do kolejnej przerwy w pracy trwającej co najmniej 15 minut.
§ 2. Przerwy, o których mowa w § 1, wlicza się do czasu pracy”.
Zgodnie z tymi przepisami przerwa w pracy 8h wynosi co najmniej 15 minut i wlicza się do czasu pracy. Warto dodać, że jest to wymagane minimum, a pracodawca może ten czas wydłużyć.
Rodzaje przerw w pracy
Najmniejszy wymiar przerwy w 8-godzinnym dniu pracy to 15 minut. Pracodawca może jednak, w porozumieniu z pracownikami wydłużyć taką przerwę nawet do 60 minut, jednak to, czy będzie ona się wliczała do czasu pracy, zależy od wewnętrznej polityki firmy.
Są jednak sytuacje, w których wynikająca z kodeksu pracy przerwa może się wydłużyć do pół godziny. Kiedy 30 minut przerwy w pracy przysługuje? W dwóch przypadkach:
- jedna taka przerwa przysługuje pracownikom młodocianym,
- matkom karmiącym jedno dziecko przysługują dwie takie przerwy (mogą być udzielone łącznie, jeśli dzieci jest więcej, to przerwy wydłużają się do 45 minut). Mamy zazwyczaj wykorzystują tę przerwę do skrócenia czasu pracy, co jest zgodne z obowiązującymi przepisami.
Na krótką przerwę mogą liczyć także osoby pracujące przy komputerze – przysługuje im 5 minut odpoczynku na każdą godzinę przepracowaną przy monitorze. Nie ma jednak możliwości zsumowania wszystkich 5-minutowych przerw z całego dnia.
Przerwa śniadaniowa w pracy
Często pojawiającym się pytaniem podczas rekrutacji lub on boardingu jest to, ile przysługuje przerwy w pracy na śniadanie. Należy wyjaśnić, że przerwa śniadaniowa jest nazewnictwem umownym, a nie wynikającym z przepisów.
W praktyce jest to 15 minut przerwy w pracy, które gwarantuje ustawodawca. Nazwa „śniadaniowa” utarła się ze względu na to, że zazwyczaj wykorzystywana jest na szybkie zjedzenie kanapki czy innej przekąski przyniesionej z domu. Z czasem przerwa śniadaniowa zamieniła się w przerwę na lunch lub przerwę obiadową. Kwadrans niekoniecznie może jednak wystarczyć na spożycie ciepłego, pełnowartościowego posiłku.
Pracodawcy, którzy chcą uczynić ze sposobu organizacji przerwy swój atut, wydłużają ten czas. Ci, którym zależy na budowaniu w swojej organizacji kultury lunchowej, zapewniają swoim pracownikom także karty lunchowe. Karta lunchowa to karta przedpłacona, na którą pracodawca przelewa pracownikom pieniądze na posiłki. Jest to rozwiązanie o tyle opłacalne, że taki benefit jest zwolniony ze składek ZUS do kwoty 450 zł. Zwolnienie to dotyczy zarówno pracownika, jak i pracodawcy. To świadczenie nie tylko poprawia dobrostan, ale także zwiększa siłę nabywczą pracownika i pozwala generować oszczędności dla pracodawcy.
Przerwa na lunch, czy w Polsce funkcjonuje?
Jak czytamy w raporcie „Zachowania żywieniowe Polaków w godzinach pracy" przygotowanym dla Edenred: Większość posiłków spożywanych w godzinach pracy to kanapki lub inne zimne posiłki z półproduktów. 50% respondentów przygotowuje szybki posiłek „na zimno" z kupionych po drodze do pracy produktów.
Na szczęście coraz więcej firm widzi, że wspólne posiłki dają korzyść w poprawie efektywności pracy oraz zgraniu zespołu. Na Zachodzie przerwa na lunch jest czymś zupełnie normalnym, pracownicy nie muszą z zegarkiem w ręce jeść i patrzeć ile przerwy w pracy pozostało. Takie rozwiązanie w szczególności sprawdza się w branżach, gdzie miarą skuteczności są wykonane zadania, które niejednokrotnie wymagają kreatywnego podejścia, a nie ilość godzin spędzona przy stanowisku pracy. W takim przypadku nowozatrudnieni na pytanie: „Ile wynosi przerwa w pracy?” słyszą odpowiedź „Tyle, ile potrzeba, aby zjeść pożywny posiłek i wrócić do pracy z nową energią”.
Kultura lunchowa – co to jest?
Bez względu na to, ile przerwa w pracy wynosi i czy wynika z przepisów prawa, czy z dobrej woli pracodawcy, warto, aby decydenci w firmie swoją postawą budowali kulturę dobrego posiłku. Jak można to zrobić? Na przykład wprowadzając benefit żywieniowy.
Kultura lunchowa to sposób, w jaki organizacje wspierają dobre wykorzystanie przerw obiadowych. Firma Edenred promuje ideę wspólnych posiłków jako sposobu na budowanie relacji i poprawę samopoczucia w pracy. Wspierając kulturę lunchową, firma przyczynia się do budowania lepszego środowiska pracy, gdzie przerwy na posiłki są okazją do odpoczynku, integracji i wymiany doświadczeń między pracownikami.