Stresuje ich myśl o poniedziałku, już o 9:00 widzą, że dziś się nie wyrobią, a ich obiadem często jest batonik. To obraz wielu pracowników w Polsce. Według raportu Deloitte, z niepokojem w pracy zmaga się 46% generacji Z oraz 39% millenialsów (1). Mając w szeregach tyle zestresowanych osób i tak ogromny problem z rekrutacją nowych talentów, utrzymanie motywacji i zaangażowania w zespole staje się palącą kwestią. Jak skutecznie motywować pracowników? W artykule zgłębimy psychologiczne aspekty motywacji, przedstawimy sprawdzone systemy motywacyjne oraz dobre praktyki stosowane w nowoczesnych organizacjach. Ponadto, opierając się na badaniach kultury żywieniowej Polaków, zwrócimy uwagę na znaczenie przerw na posiłek w pracy i ich wpływ na zdrowie oraz wydajność pracowników.
Motywacja do pracy – aspekty psychologiczne
Aby zaplanować działania budujące zaangażowanie, ważne jest zrozumienie rodzajów motywacji pracownika. Wyróżniamy motywację:
- wewnętrzną, która jest napędzana przez osobiste zainteresowania i wartości człowieka (pracownika),
- zewnętrzną, kształtowaną przez czynniki takie jak wynagrodzenie czy dodatki pozapłacowe.
Elementem, który istotnie wpływa na motywację, jest stres. Jego nadmiar może obniżać morale i produktywność.
Naukowe teorie motywacji oferują cenne wskazówki, jak efektywnie wpływać na postawy i zaangażowanie pracowników. I tak:
Teoria Maslowa i Teoria X/Y McGregora: Maslow podkreśla, że motywacja jest związana z zaspokajaniem potrzeb według hierarchii, począwszy od podstawowych, jak fizjologiczne, po wyższe, takie jak samorealizacja. Natomiast teoria X i Y McGregora rozróżniają dwa typy pracowników: X, którzy unikają pracy i wymagają nadzoru oraz Y, którzy są samomotywujący się i dążący do osiągnięć.
Dwuczynnikowa teoria motywacji Herzberga: wskazuje, że motywacja pracowników opiera się na dwóch czynnikach: higieny (podstawowych warunkach pracy) i motywatorach (np. uznaniu, rozwoju). Pierwsze z nich zapobiegają niezadowoleniu, drugie zaś zachęcają do lepszej pracy.
Rozważając rodzaje motywacji pracowników, należy pamiętać, że motywacja może być zarówno indywidualna, jak i grupowa. Indywidualna koncentruje się na osobistych celach pracownika, natomiast grupowa opiera się na dążeniach zespołu i wspólnych osiągnięciach. Efektywne zarządzanie motywacją pracowników wymaga odpowiedniego zbalansowania obu tych aspektów, aby każdy członek zespołu mógł czuć się zaangażowany i doceniony.
Systemy motywacji pracowników
System motywacyjny to układ wzajemnie powiązanych instrumentów oddziaływania na pracowników, które mają doprowadzić do wzrostu efektywności pracy i integracji celów indywidualnych z celami przedsiębiorstwa. Także motywacja pracowników jest niezbędna, jeśli zależy nam na skutecznym zarządzaniem zespołem.
Dlatego przygotowując program benefitowy warto mieć przed oczami nie listę benefitów konkurencji, ale potrzeby osób w naszej organizacji – zwłaszcza jeśli nie dysponujemy dużym budżetem. Na przykład karta lunchowa dla wielu osób będzie o wiele bardziej atrakcyjna, niż popularne karty sportowe. Karta lunchowa to karta przedpłacona, na którą pracodawca przekazuje środki, za które pracownik może kupić posiłki. Karta lunchowa do 450 zł jest zwolniona ze składek ZUS. Prawidłowo ją komunikując, firma daje sygnał, że zależy jej na realnym odciążeniu finansów pracowników i poprawie ich dobrostanu.
Z badań przeprowadzonych przez Edenred wynika, że obiad w pracy często jedzony jest przy biurku, pomiędzy zadaniami. Nierzadko jest to… batonik. Karta lunchowa to jasny sygnał, że przerwa na lunch w firmie to naprawdę przerwa, podczas której można zjeść i trochę wypocząć. Pracodawca zachęca pracownika do robienia przerw na lunch i jest to wyraz troski o zatrudnionych. Pracownicy często wychodzą z założenia, że do pracy przychodzą zarabiać, a nie wydawać, stąd opory niektórych przed kupowaniem posiłku w pracy. Dodatkowo karta lunchowa zwiększa też siłę nabywczą pracownika.
Motywacja i zaangażowanie stoją w opozycji do wypalenia i prezenteizmu (czyli sytuacji, kiedy jesteśmy obecni w pracy, ale wykonujemy jedynie niezbędne minimum). Narzędzia motywacji pracowników powinny być zróżnicowane i dostosowane do różnych stylów pracy, umożliwiając pracownikom osiąganie ich osobistych oraz zawodowych celów.
Jak motywować pracowników? Dobre praktyki
Dobrze zaprojektowany system motywacji pracowników powinien być transparentny i sprawiedliwy. Regularne badania satysfakcji pomogą w dostosowaniu systemu do ich potrzeb i wprowadzanie bieżących korekt w działaniach firmy. Dzięki reakcjom na odpowiedzi ankietowanych oddajemy im poczucie wpływu, a to ma bezpośrednie przełożenie na zaangażowanie.
Budowa motywacji nie jest jednorazowym działaniem, lecz ciągłym procesem. Ważne jest, aby stosować różnorodne metody motywacji pracowników, dopasowane do indywidualnych potrzeb i preferencji. Regularne spotkania, jasna komunikacja i konstruktywny feedback to nie tylko sposób na poznanie potrzeb pracowników. Te działania same w sobie mają motywujący wpływ (choć jeśli nie idzie za nimi reakcja, wpływ ten będzie raczej krótkotrwały i jednorazowy).
Przykłady dobrych praktyk w motywowaniu pracowników obejmują:
- zauważanie i uznawanie osiągnięć,
- odpowiadanie na potrzebę work-life balance i work-life fit poprzez elastyczne godziny pracy, możliwość pracy hybrydowej lub zdalnej,
- możliwości rozwoju zawodowego i osobistego,
- udzielanie wsparcia w trudnych sytuacjach,
- program benefitów pracowniczych, który naprawdę ułatwia życie.
Dostarczanie pracownikom odpowiednich narzędzi i uwzględnianie ich zasobów podczas przydzielania zadań również buduje motywację. Dzięki temu pracownicy czują się zauważani i wiedzą, że nie są anonimowym numerkiem w tabelce, tylko że jesteśmy świadomi ich potrzeb, wiedzy i umiejętności. Dlatego dobrym krokiem jest także rzetelne zmapowanie umiejętności.
Pracownicy powinni czuć się w pracy dobrze i bezpiecznie. Sprzyja temu np. promowanie kultury dobrej przerwy na posiłek, która pozwala się zregenerować i zintegrować z zespołem. Karta lunchowa to przykład działania które realizuje zarówno potrzeby pierwszego rzędu (zadbanie o to żeby pracownicy nie chodzili głodni), ale też o potrzeby wyższego rzędu, takie jak poczucie przynależności i akceptacji (integracja, wspólny posiłek ze współpracownikami).
Czasami warto podejść do tematu w niekonwencjonalny sposób. Przykładem jest inicjatywa For Good. Movement zainicjowana przez firmę Edenred, która wspiera budowanie świadomości odpowiedniego odżywiania i podkreśla, że potrzeba jakościowego żywienia nie kończy się po wyjściu z domu – każdy z nas zasługuje na chwilę przerwy, podczas której może zjeść zdrowy obiad w pracy. Głodny pracownik jest przecież mniej wydajny.
Przykłady tego, jak motywować pracowników, mogą obejmować tworzenie środowiska pracy sprzyjającego zdrowiu psychicznemu (na przykład przez prowadzenie szkoleń, konsultacji psychologicznych opłacanych przez firmę, webinarów w zakresie zdrowia psychicznego), uznawanie osiągnięć pracowników oraz promowanie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym. Każda z tych metod może przyczynić się do zwiększenia motywacji pracowniczej i ogólnego zadowolenia z pracy.
Motywacja pracowników – przepisy prawne
W kontekście prawnym docenianie pracowników w Polsce wiąże się z kwestiami związanymi z opodatkowaniem niektórych form motywacji. Na szczęście pracodawcy mogą korzystać z różnych ułatwień w rozliczaniu benefitów, co ma istotne znaczenie przy wyborze odpowiednich narzędzi motywacyjnych.
I tak, na przykład od 1 września 2023 roku posiłki dla pracowników do kwoty 450 zł miesięcznie są zwolnione ze składek ZUS. Również benefity takie jak szczepienia przeciwko grypie, masaż, fizjoterapia, czy upominki rzeczowe na ważne okazje, nie są traktowane jako przychód pracownika.
Jednak nie wszystkie benefity są zwolnione z opodatkowania i oskładkowania – pytania pojawiają się zazwyczaj w momencie wprowadzenia do firmy platformy kafeteryjnej. Dlatego pracodawcy powinni dokładnie rozumieć obowiązujące przepisy przed wprowadzeniem danego benefitu, aby uniknąć nieporozumień prawnych.
Źródło:
- https://www2.deloitte.com/pl/pl/pages/human-capital/articles/Raport-Global-2023-Gen-Z-Millenial-Survey.html