Okres próbny to etap współpracy, który pozwala obu stronom zweryfikować zgodność swoich oczekiwań. Choć trwa zwykle zaledwie kilkanaście tygodni, i tak rodzi szereg pytań dotyczących jego zasad. Jaki rodzaj umowy należy podpisać? Co trzeba wiedzieć o urlopach i kwestiach związanych z wypowiedzeniem? W tym artykule znajdziesz kompleksowe informacje na temat tego etapu zatrudnienia.
Umowa na okres próbny: dla kogo? Kiedy się ją podpisuje?
Umowa na okres próbny to szczególny rodzaj zatrudnienia, który umożliwia sprawdzenie, czy pracownik posiada kwalifikacje potrzebne na danym stanowisku. Reguluje ją Kodeks pracy (art. 25), który mówi, że ta umowa może być zawarta maksymalnie na 3 miesiące.
W jakich sytuacjach zawiera się umowę na okres próbny?
- Przy rozpoczynaniu współpracy – to najbardziej naturalny moment. Taka forma pozwala pracodawcy ocenić, czy kandydat spełnia wymagania stanowiska.
- Przy zmianie stanowiska w firmie – aby zweryfikować, czy pracownik poradzi sobie z nowymi obowiązkami i zadaniami (jest to możliwe i regulowane przez Kodeks pracy art. 25 § 3 kp). Taka umowa może zostać zawarta nawet jeśli pracownik był zatrudniony na czas określony lub nieokreślony. Na ogół są to jednak dość wyjątkowe przypadki.
Ile powinna trwać umowa o pracę na czas próbny?
Czas maksymalnego trwania umowy na okres próbny jest uregulowany prawnie. Od 26 kwietnia 2023 roku możliwe jest dopasowanie jej długości. Tę uzależnia się od planowanego czasu trwania kolejnej umowy. Wygląda to następująco:
- 1 miesiąc – gdy kolejna umowa ma trwać krócej niż 6 miesięcy,
- 2 miesiące – gdy kolejna umowa ma trwać od 6 do 12 miesięcy,
- 3 miesiące – w przypadku umów przekraczających 12 miesięcy.
Ponadto strony mogą uzgodnić wydłużenie okresu trwania umowy o czas urlopu lub innej usprawiedliwionej nieobecności.
Wypowiedzenie umowy na okres próbny
Wypowiedzenie umowy na okres próbny nie różni się formą od wypowiedzenia innych umów o pracę. Okres wypowiedzenia jest uzależniony od czasu trwania umowy i wynosi:
- 3 dni robocze – gdy umowa trwa do 2 tygodni,
- 1 tydzień – gdy umowa trwa dłużej niż 2 tygodnie, ale mniej niż 3 miesiące,
2 tygodnie – gdy umowa została zawarta na 3 miesiące.
Jak wygląda proces wypowiedzenia umowy na okres próbny?
Niezależnie od tego, czy umowę wypowiada pracownik, czy pracodawca, jest kilka kwestii, o których należy pamiętać. Przede wszystkim należy zachować formę pisemną i dostarczyć dokument – można zrobić to osobiście, za pośrednictwem poczty lub elektronicznie. Wypowiedzenie jest ważne nawet jeśli druga strona odmówi jego przyjęcia.
Ważna informacja dla pracodawców: wypowiedzenie umowy na czas próbny nie musi zawierać uzasadnienia, co oznacza, że nie ma obowiązku podawania przyczyny takiej decyzji.
Urlop w pracy na okresie próbnym
Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę na okres próbny nabywa prawo do urlopu proporcjonalnie do przepracowanego czasu (1/12 wymiaru rocznego za każdy przepracowany miesiąc), czyli:
- 1,66 dnia dla 20 dni urlopu,
- 2,08 dnia dla 26 dni urlopu.
Przykład: jeśli okres próbny trwa 3 miesiące, pracownik z 20-dniowym wymiarem urlopu nabywa prawo do 5 dni wolnego.
Okres próbny w pracy
Wiesz już, czy pracownik może pójść na urlop, ile będzie trwał okres wypowiedzenia, znasz też regulacje dotyczące czasu trwania samej umowy. Co jeszcze warto wiedzieć?
Prawa i obowiązki na okresie próbnym
Podczas okresu próbnego pracownik ma te same prawa i obowiązki co osoby zatrudnione na czas określony lub nieokreślony. Obejmuje to na przykład:
- prawo do wynagrodzenia zgodnego z umową,
- prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy,
- obowiązek wykonywania poleceń służbowych (o ile są one zgodne z prawem).
Czy na okresie próbnym przysługują benefity pracownicze?
To zależy od polityki firmy. Wiele organizacji oferuje takie świadczenia już na okresie próbnym. Wówczas nowe osoby mają okazję na własnej skórze przekonać się, jak wygodnym benefitem jest karta lunchowa, prywatna opieka medyczna czy elastyczne godziny pracy.
Choć pracodawca nie jest zobowiązany do ich udzielania, większość firm stara się traktować pracowników na okresie próbnym na równi z innymi także pod tym względem. Bywa, że benefity są dostępne w ograniczonej formie, a ich pełen zakres pracownik zyskuje przy podpisaniu kolejnej umowy.
Różnicowanie dostępu do benefitów jest możliwe i zgodne z prawem pracy, ale powinno być uzasadnione polityką firmy i zgodne z zasadą równego traktowania.
Jak się wykazać na okresie próbnym w pracy?
Wbrew pozorom, wcale nie tak trudno! Jest kilka punktów, których stosowanie powinno być naturalne i to nie tylko dla nowej osoby. Oto lista porad, które moglibyśmy dać tym, którzy właśnie zaczynają:
- bądź zaangażowany – dowiedz się, co będziesz robił pierwszego dnia, jak będzie wyglądał Twój okres próbny i jak się do tego przygotować,
- bądź punktualny i sumienny – traktuj to jako podstawę,
- proś o feedback – regularne sesje informacyjne pozwalają wyjaśnić wątpliwości, udoskonalić swoją pracę i lepiej zrozumieć oczekiwania,
- zadawaj pytania – początek pracy to na to najlepszy czas! Z każdym tygodniem będzie Ci trudniej przyznać, że czegoś nie wiesz. To naturalne, że od początku nie jesteś alfą i omegą. Zadawanie pytań pokazuje zainteresowanie i chęć rozwoju,
- buduj relacje – postaraj się nawiązać pozytywne kontakty z zespołem. Dobre relacje z kolegami ułatwiają codzienną współpracę i pomogą Ci szybciej się wdrożyć.
Czas próbny to czas, w którym pracodawca ocenia swój wybór, ale… nowy pracownik robi to samo. Dlatego warto zadbać, aby czas próbny był pozytywnym momentem dla obu stron umowy.
Bibliografia:
- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141 z późn. zm.).
- Strona Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej: www.gov.pl/web/rodzina