Choć niemal co drugi polski pracownik deklaruje, że stresuje się bardzo często (1), to stres w miejscu pracy nierzadko pozostaje na marginesie uwagi pracodawców. A szkoda, bo jego skutki odbijają się i na prywatnych, i na zawodowych aspektach życia. Zestresowani jesteśmy mniej produktywny i łatwiej chorujemy, a długotrwałe ignorowanie stresu w pracy może doprowadzić do wypalenia zawodowego i depresji. Co zrobić, by poprawić jakość życia zespołu i zabezpieczyć płynność operacyjną swojej firmy? Rozłóżmy stres w pracy na czynniki pierwsze.
Stres w pracy – przyczyny i skutki
Stres w pracy to nie jest ani regionalny, ani odosobniony problem. Według raportu „The State of Employee Wellbeing” (Gallup, 2023), doświadcza go aż 44% pracowników. I to regularnie. Odczuwanie stresu to cecha osobnicza – to oznacza, że sytuacja, którą jedna osoba zniesie ze stoickim spokojem, na kogoś innego wpłynie destrukcyjnie. A konsekwencje to nie tylko prywatna sprawa pracowników. To realne wyzwanie wpływające produktywność, efektywność i wyniki biznesowe.
Co sprawia, że pracownicy się stresują?
Przyczyny stresu w miejscu pracy
Czynniki stresogenne zależą od charakteru pracy, organizacji i odporności psychicznej samego pracownika. Najczęściej spotykane przyczyny stresu to:
- Przeciążenie obowiązkami – brak odpowiedniego balansu pomiędzy wymaganiami a zasobami prowadzi do frustracji i wyczerpania.
- Niejasne oczekiwania – brak sprecyzowanych celów i informacji zwrotnej buduje poczucie niepewności, przez co pracownik nigdy nie wie, czego się spodziewać.
- Presja czasu.
- Relacje w pracy – zwłaszcza konflikty między pracownikami, trudna komunikacja z przełożonymi, brak otwartej kultury komunikacji i rozwiązywanie trudnych tematów „za zamkniętymi drzwiami”.
Problemy finansowe – niskie wynagrodzenie lub brak stabilności zatrudnienia przekładają się na dodatkowy stres bytowy, który pracownicy przenoszą do miejsca pracy.
Skutki stresu w pracy – dla pracownika
Stres w środowisku pracy ma poważne konsekwencje dla zdrowia i funkcjonowania pracownika. W dodatku zwykle nie da się go po prostu „zostawić” w pracy. Do czego może doprowadzić? Na liście znajdują się:
- Problemy w obszarze zdrowia fizycznego – przewlekły stres prowadzi do zaburzeń takich jak nadciśnienie, choroby serca, a także problemy trawienne czy osłabienie układu odpornościowego.
- Problemy w obszarze zdrowia psychicznego – w tym depresja, stany lękowe czy wypalenie zawodowe to częste konsekwencje stresu. A naturalnym rezultatem jest…
- Spadek zaangażowania, a nawet rozstanie z pracodawcą – ponieważ zestresowany pracownik traci motywację do realizacji zadań, częściej popełnia błędy i unika podejmowania decyzji.
Na pytanie „jak radzić sobie ze stresem w pracy?” jest wiele odpowiedzi, natomiast równie istotną kwestią jest to, co może z tym zrobić firma. Bo zatrudniony to nie jedyny odbiorca skutków negatywnego napięcia.
Skutki stresu w pracy – dla pracodawcy
Przewlekły stres u pracowników przekłada się między innymi na:
- Większą absencję – raport ZUS z 2023 roku wskazuje, że dni absencji spowodowanej stresem wzrosły o 18% rok do roku.
- Wzrost rotacji – a według Instytutu Gallupa koszt znalezienia zastępstwa dla pracownika waha się od połowy do dwukrotności jego wynagrodzenia (2).
Obniżoną produktywność – zestresowany zespół działa mniej efektywnie, co naturalnie prowadzi do spadku wyników organizacji.
Dlaczego pracodawca powinien zwalczać stres w miejscu pracy?
Wniosek, który się nasuwa, jest prosty: zestresowany pracownik to potencjalnie wypalony pracownik. A wypalony pracownik prawdopodobnie wkrótce będzie byłym pracownikiem.
Co zrobić, aby do tego nie dopuścić i pomóc swojemu zespołowi?
Najlepiej zacząć od diagnozy problemów, np. poprzez przeprowadzenie anonimowej ankiety. Na podstawie odpowiedzi pracowników można opracować plan, który pozwoli zadbać o ich dobrostan.
A co z profilaktyką?
Pracodawco, zadbaj o well-being swoich pracowników
Są działania, które można podjąć, by od razu zadbać o stworzenie zdrowego środowiska pracy. Zyska na tym zespół, wizerunek pracodawcy i kultura organizacyjna. Dobrze jest zacząć od budowy jasnych struktur pracy, w tym zapewnienia przejrzystych ról, oczekiwań i procesów. Warto upewniać się, że zespół ma wiedzę i narzędzia pozwalające im priorytetyzować zadania i zarządzać projektami. Na redukcji chaosu skorzystają i ludzie, i procesy.
Dbaj o kulturę otwartej komunikacji – to bardzo ważne, aby w firmie istniała możliwość wyrażania konstruktywnych opinii oraz informacji zwrotnej. Zadbaj o to, aby przełożeni znali zasady prawidłowego udzielania feedbacku. Zastanów się nad wdrożeniem podejścia nauki na błędach, tzw. „lessons learned” – według niego wynikiem przyznania się do porażki jest nie piętnowanie winnego, a wyciągnięcie wniosków.
Kolejną kwestią jest holistyczna strategia well-beingowa, której częścią jest program benefitowy.
Benefity, które poprawiają dobrostan pracowników
Wprawdzie nie na każdy stres w życiu pracownika pracodawca ma wpływ – i nie o to chodzi, aby przejmować odpowiedzialność za prywatną sferę życia zespołów. Są jednak benefity, które mogą zniwelować niektóre stresory i wspierać budowę odporności psychicznej.
Do najbardziej oczywistych należą świadczenia w obszarze opieki zdrowotnej, takie jak pakiety opieki medycznej czy prywatne konsultacje psychologiczne.
Dobrze zadbać również o kondycję pracowników i robić to nie tylko fundując im karnety na siłownię, ale i dbając o edukację w zakresie odżywiania. Benefity żywieniowe, np. w postaci kart umożliwiających zakup posiłku w czasie wspólnej przerwy w pracy, korzystnie wpłyną nie tylko na zdrowie (dla którego regularne posiłki są niezwykle ważne – a w pracy łatwo z nich zrezygnować). To element kultury organizacyjnej z walorem integracyjnym. O tym, że odciąża domowy budżet, a tym samym zdejmuje z pracowników część finansowego stresu, wspominać nie trzeba (choć warto).
Jeśli pracodawca ma możliwość, dobrze jest wprowadzić element edukacyjny, np. w postaci warsztatów czy webinarów dotyczących zarządzania stresem, rozwoju osobistego czy zdrowego stylu życia.
Podsumowanie
Stres w pracy to problem, który może obciążać całą organizację. Jednak pracodawcy nie muszą na to bezczynnie patrzeć – mają narzędzia i możliwości, by mu przeciwdziałać lub pracować z jego skutkami. Pora po nie sięgnąć.
Bibliografia:
- Koalicja Bezpieczni w pracy, BEZPIECZEŃSTWO PRACY W POLSCE 2023 Dobrostan pracownika, czyli wellbeing w pracy, 2023, https://bit.ly/raportKoalicji2023
- Gallup, This Fixable Problem Costs U.S. Businesses $1 Trillion, 2019https://www.gallup.com/workplace/247391/fixable-problem-costs-businesses-trillion.aspx?&referral_domain=www.google.comNaNhttps://www.google.com/
- Gallup, The State of Employee Wellbeing, 2023, https://www.mywellbeingindex.org/downloads/state-of-well-being-2023-2024-report/
- Agnieszka Kaszubska, Stres w pracy, Warszawa 2023, https://www.pip.gov.pl/files/127/Dla-pracodawcow/787/29STRESWPRACYPRACODAWCA2023INTERNET.pdf